Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2015

Διεθνής Έρευνα PISA: Η πραγματικότητα πίσω από τους αριθμούς

Με αφορμή την έναρξη μιας ακόμη σχολικής χρονιάς, επανέρχονται στην επικαιρότητα οι χαμηλές επιδόσεις των 15χρονων μαθητών μας, όπως αυτές καταγράφηκαν από τη Διεθνή Έρευνα PISA 2012. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα από την πρώτη συμμετοχή της Κύπρου το 2012 κατέταξαν τη χώρα μας στη 46η θέση στα Μαθηματικά, στην 50η στις Φυσικές Επιστήμες και στη 44η στην Κατανόηση Κειμένου σε σύνολο 65 χωρών.

Σε αναμονή των αποτελεσμάτων της Έρευνας PISA 2015, η οποία ολοκληρώθηκε τον περασμένο Απρίλιο (τα αποτελέσματα πρόκειται να δημοσιοποιηθούν περί τα τέλη του 2016),το παρόν άρθρο επιχειρεί μια ανάλυση των αριθμών, ώστε να τονιστεί ο ρόλος των γονέων και του οικογενειακού περιβάλλοντος στη σχολική επιτυχία/αποτυχία και να σχολιασθεί η συμβολή των εκπαιδευτικών. Αφορμή για αυτό υπήρξε η μελέτη του ερωτηματολογίου που δόθηκε στους συμμετέχοντες μαθητές στην Έρευνα PISA 2012, οι οποίοι κλήθηκαν να απαντήσουν,ανάμεσα σε άλλα,σε ερωτήματα που αφορούσαν στη μητέρα και στον πατέρα τους (επάγγελμα και μόρφωση) και στο οικογενειακό περιβάλλον (π.χ. κατά πόσο μελετάνε σε δικό τους, ήσυχο μέρος, κατά πόσο υπάρχει ηλεκτρονικός υπολογιστής, εκπαιδευτικό λογισμικό, διαδίκτυο, βιβλία και λεξικά, έργα τέχνης, συσκευή προβολής DVD, καλωδιακή τηλεόραση).

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Έρευνας PISA 2012,όπως αυτά παρουσιάστηκαν το 2014 από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ), το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειας συνδέεται με την επίδοση των μαθητών τόσο στην Κύπρο όσο και στις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Αυτό σημαίνει ότι μαθητές με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο έχουν χαμηλότερες επιδόσεις, σε σχέση με εκείνους τους μαθητές με υψηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γεγονός ότι ένα ποσοστό μαθητών με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο έχουν υψηλή επίδοση∙ αυτοί οι μαθητές ορίζονται ως ανθεκτικοί. Το ποσοστό όμως αυτό της Κύπρου είναι 1.9%, ενώ το αντίστοιχο στις χώρες τουΟΟΣΑ 6.5% και σε Κορέα, Σαγκάη και Χογκ Κογκ μεγαλύτερο από 13%.Σύμφωνα με το ΚΕΕΑ, τα κίνητρα για μάθηση σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την επίδοση των μαθητών και οι γονείς εκείνοι που έχουν υψηλές προσδοκίες παρέχουν κίνητρα και καθοδήγηση στα παιδιά τους, ώστε αυτά να επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις.

Η διεθνής βιβλιογραφία και η ανάλυση των αποτελεσμάτων της Έρευνας PISA 2012 καταδεικνύουν ότι ο ρόλος των γονέων είναι εξαιρετικά σημαντικός στην επιτυχία ή αποτυχία των παιδιών στο σχολείο. Συγχρόνως, εξίσου σημαντική είναι και η συμβολή των εκπαιδευτικών, τόσο όσον αφορά στην επαφή που έχουν με τους γονείς, όσο και στο έργο που έχουν να επιτελέσουν εντός της σχολικής μονάδας.

Συγκεκριμένα, σε καθημερινή βάση οι εκπαιδευτικοί έρχονται σε επαφή με γονείς για ζητήματα που αφορούν στην επίδοση των μαθητών, στη συναισθηματική τους ανάπτυξη και στις δυνατότητες βελτίωσης αυτών. Σε αυτές τις επαφές οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να τονίζουν διαρκώς τη σημασία ενός σωστού οικογενειακού περιβάλλοντος που θα υποβοηθεί τη μελέτη και της παροχής σωρείας κινήτρων και ευκαιριών στα παιδιά, ταυτόχρονα με ορθή καθοδήγηση και ενθάρρυνση.

Παράλληλα, έχοντας επίγνωση ότι τα τελευταία χρόνια ένα σημαντικό ποσοστό οικογενειών δεν μπορούν να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στις υποχρεώσεις τους, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στους μαθητές που προέρχονται από μη προνομιούχο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Η Έρευνα PISA 2012 κατέδειξε ότι το ποσοστό των ανθεκτικών μαθητών στην Κύπρο είναι πολύ χαμηλό και επομένως ένας από τους στόχους του εκπαιδευτικού μας συστήματος θα πρέπει να είναι η αύξηση αυτού του ποσοστού. Η αύξηση μπορεί να επιτευχθεί παρακολουθώντας στενά και ενισχύοντας τους μαθητές που προέρχονται από μη προνομιούχο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.Συγκεκριμένα, το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να στοχεύσει στους πιο κάτω άξονες:

  • Στην ικανότητα των μαθητών να επιτυγχάνουν ακαδημαϊκά, παρέχοντάς τους συνεχείς αποδείξεις μέσω των αξιολογήσεων που πραγματοποιούνται στα σχολεία και μέσω της ανάπτυξης portfolios.Τα portfolios θα πρέπει να αντανακλούν τα επιτεύγματα και τις δεξιότητες των μαθητών, αναδεικνύοντας μερικές από τις καλύτερές τους εργασίες. Πρόκειται για μια μεταβαλλόμενη συλλογή, που θα μπορεί να λειτουργήσει ως ένα χρήσιμο εργαλείο προώθησης των ικανοτήτων και δεξιοτήτων των μαθητών.
  • Στο αίσθημα του ανήκειν, στο ότι δηλαδή αποτελούν πολύτιμα μέλη της μαθητικής κοινότητας μέσω της εξατομικευμένης μάθησης και της συμμετοχής σε προγράμματα που λειτουργούν στο σχολείο, παράλληλα με τη συνεχή ενίσχυση αυτού του αισθήματος μέσω της συμβουλευτικής αγωγής.
  • Στη χρησιμότητά τους ως μέλη της μαθητικής κοινότητας μέσω της συνεργατικής μάθησης, κατά τη διάρκεια της οποίας μπορούν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και δεξιότητές τους και να ενισχύσουν με αυτό τον τρόπο την ομάδα στην οποία συμμετέχουν.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, όσο περισσότερη αυτοπεποίθηση έχουν οι μαθητές στο σχολείο, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να είναι ανθεκτικοί. Οι πιο πάνω άξονες δύναται να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση των μαθητών και κατά συνέπεια τη διαδικασία απόκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων. Όπως τονίζεται από τον ΟΟΣΑ, τέτοιες πρακτικές θα μπορούν να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές, μιας και το σχολείο ίσως να είναι και το μοναδικό στήριγμα των μη προνομιούχων μαθητών.

Εν κατακλείδι, η σχολική επιτυχία δεν είναι το αποτέλεσμα ενός αγώνα στον οποίο συμμετέχουν μόνο οι γονείς ή μόνο οι εκπαιδευτικοί/εκπαιδευτικό σύστημα∙ είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων. Μόνο όταν γίνει αντιληπτό, γονείς και εκπαιδευτικοί θα μπορούν να εργαστούν προς τη σωστή κατεύθυνση. Εξάλλου, ο στόχος είναι κοινός: η διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά, που θα έχουν αποκτήσει εκείνες τις γνώσεις και δεξιότητες που είναι απαραίτητες στη σύγχρονη κοινωνία.

ΤΗΣ ΣΑΛΩΜΗΣ ΧΑΤΖΗΝΕΟΦΥΤΟΥ*

* Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας, Διδάκτωρ Παιδαγωγικών και Adjunct Professor του Πανεπιστημίου Saint Louis Αμερικής

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλώ γράψτε εδώ τα σχόλιά σας.